Geen democratie zonder kennis

De laatste jaren verdiep ik me in filosofie. Denken & Doen, geen doen zonder denken wat mij betreft.

Daarnaast ben ik gek op studeren. Als je kunt studeren is dat een voorrecht.

Met een filosofiegroepje werp ik me onder meer op ‘democratie’. Recente ontwikkelingen, wat de democratie betreft, op lokale, regionale en (inter)nationale schaal zijn voor ons de aanleiding. Denk aan het mondiaal opkomend populisme, de steeds hoger opgeleide ‘burger’ die zelf meer in de hand wil hebben, een terugtrekkende overheid op allerlei fronten. Termen die daarbij horen zijn G1000 en Nieuwe democratie, maar ook Trump, Brexit, de Participatiemaatschappij, …

Oude en nieuwe denkers in dat kader nemen we tot ons: van Socrates (Plato: de Staat) tot aan David van Reybrouck (Tegen verkiezingen). Ook bezoeken aan inleidingen, zoals afgelopen week bij de Odd Fellows te Heerenveen Bastiaan Rijpkema (Universiteit Leiden), die sprak over hetgeen hij in Weerbare democratie aan gedachten had ondergebracht.

Net las ik op filosofie.nl een artikel Hoe Socrates de opkomst van Trump voorspelde over hoe de vader van ‘democratie’, Socrates, stond tegenover democratie.

Dat was niet positief. In het artikel op filosofie.nl wordt uiteengezet waarom volgens Socrates tirannie een logische stap in verregaande democratie is. Het opgenomen youtube-filmpje is een aanrader, van BBC Newsnight.

In context daarvan wordt ook een Socratesfilmpje van School of life voorgesteld. Dat filmpje ‘Socrates hated Democracy‘ heb ik hier bijgevoegd. De stelling daarin is van Socrates dat geen democratie kan bestaan als er niet ook direct grote aandacht is voor scholing van kiesgerechtigden. Onderwijs van de burgers, de kiezers, kennisontwikkeling, als basis voor een goed werkende democratie. Democratie zonder goed onderrichte kiezers leidt tot het volgen van demagogen, weet Socrates. En weet de Griekse bevolking in de ‘Oudheid’, want door schade en schande zijn ze op dat punt wijzer geworden, blijkens het filmpje.

Een goed werkende democratie kan niet zonder kiezers, die zich daarop goed scholen.

Bildung is het moderne woord. Filosofie wordt nu al onderricht op basisscholen. Super. Ach, zat ik nu maar lekker op zo’n basisschool 🙄 Er zijn zeker belangrijke lichtpunten aan te wijzen in deze tijd. Nog even volhouden die rechte koers, totdat die basisschoolgeneratie aan het stuur komt. Hopelijk maak ik dat nog mee….. 👌

Tussentijds en ook daarna geldt voor mij hoe dan ook: geen Doen zonder Denken. En misschien wel Filosofie gaan studeren. Ik ben afgelopen jaar al wat bijgespijkerd op het Socratisch Gesprek, vragenderwijs de dingen scherper krijgen. Een top middel om je verder te kunnen ontwikkelen voor organisaties en voor personen. Dat vraagt om meer.

1

Gerelateerde Afbeeldingen:

5 gedachten over “Geen democratie zonder kennis

  1. Onder het You Tube-filmpje lees ik: ‘Why Socrates Hated Democracy’.
    In het artikel in het medium Filosofie schrijft Arjen Kleinherenbrink dat Socrates een voorkeur had voor een filosofenregering en dat hij desondanks vindt dat leven in een democratie ‘aangenaam, vrij en zalig’ is. ‘Menig man – en menige vrouw ook – benijdt zeker zulk bestaan,’ concludeert hij. Socrates twijfelt er daarbij geen moment aan dat het zelfs fantastisch is om in een democratie te leven. De democratie, zo stelt hij, draait volledig om vrijheid.
    Dat lijkt tegenstrijdig. Immers, kan men iets haten wat ‘aangenaam, vrij, zalig en fantastisch’ is? Kleinherenbrink schrijft verder: ‘De vrijheid transformeert elke democratie vroeg of laat tot de meest volledige en grimmige verknechting’ die er mogelijk is: de dictatuur. Dat is inderdaad niet positief. Misschien is echter de titel bij het filmpje wat te zwaar aangezet.

    1. Ja, die tekst die je opgenomen hebt is direct van het aangehaalde artikel op filosofie.nl . Klopt. Misschien haatte Socrates democratie niet zo zeer als wel dat hij weinig vertrouwen erin had dat aan de absolute noodzaak voldaan zou worden -ooit?- van jezelf-blijvend-scholen om een goede werking van ‘democratie’ als beoogd te waarborgen. Hij geloofde er simpelweg niet in, vooral vanwege de ‘burger’, karakter of aard daarvan. Dat lijkt mij.

      1. Nicolette, verrassend aardig je artikel tegen te komen. De stelling van Socrates dat geen democratie kan bestaan als er niet ook direct grote aandacht is voor scholing van kiesgerechtigden, is waar. De kwestie is dan wel, welke scholing gewenst is. Bij de beantwoording daarvan mag onderscheid worden gemaakt tussen kiesgerechtigden en aankomend bestuurders. De grote redenaar en staatsman van het oude Rome, Marcus Tullius Cicero (106-43 v. Chr.) bepleitte de ‘studies der mensheid’. Deze menswetenschappen constitueren de kennis en vaardigheden die de mens in staat stellen het rechtvaardige te doen en het onrechtvaardige na te laten. De studies waren bedoeld als praktische scholing, niet zozeer gericht op de verwerving van technisch-instrumentele of zuiver wetenschappelijke kennis, als wel op mensenkennis, levenswijsheid en inschattingsvermogen. Zij beoogden de aankomend bestuurder in opleiding te helpen bij zijn morele vorming en bij het verwerven van inzicht in het menselijk bestaan, om hem in staat te stellen juist te handelen.

        De opvattingen van Socrates en Cicero doen vandaag de dag nog steeds opgeld. Een aanbod dat nu in die scholingsbehoefte voorziet is mijn studieprogramma ‘Filosofie in dienst van het alledaagse’. En ja, we zouden dat ‘Bildung’ kunnen noemen. Welnu, daarover informeerde ik je al.

        1. Hallo Jaap, ja, inderdaad wijbegeerte, ethica, logica, en dingen als syllogisme (redeneerkunst, argumenteerkunst, zeg maar). Niet zoiets als technologie, wat toch in wezen toepassing is van kennis, die filosofen, (niet natuur-) wetenschappers en andere onderzoekers hebben ont-dekt. Die scholing dus. Voor wie dit volgt, kijk eens op de website van Jaap van Rijswijk, mijn eerste ‘filosofie-leraar’, van wie ik die avonduren van groepsstudie nog steeds koester http://Www.jaapvanrijswijk.nl” En nu dus de kans ons verder te verdiepen met een nieuw boek van Jaap. Mooi.

Fijn dat je me schrijft!

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.