Kijk de docu Seaspiracy, lees Bruno Latour, maak van het ‘Hoe’ zelf werk
Afgelopen dagen volgde ik de Summerschool Filosofie Het Ecologische denken van Bruno Latour bij ISVW. Filosoof Jan Flameling als docent is een feestje, bij ISVW op het landgoed bij Amersfoort wil je echt best wel een paar dagen verwend worden, en Ecologisch denken is waar we allemaal wel wat meer van kunnen hebben. Tenslotte zijn er de mede-cursisten, die mogelijk ook het nodige kunnen brengen waar je wat aan kunt hebben, naast dat ook zij komen ‘halen’. Kortom: prachtige en nuttige vijf dagen. Kun je weer een tijd mee vooruit.
Eerder al vorig jaar, met Nietzsche en Heidegger en Morton, keken we Before the Flood met en van Leonardo Di Caprio, waarmee maar duidelijk moest zijn dat klimaatopwarming super urgent is, het slecht gaat met de biodiversiteit en we daar allemaal hard aan moeten werken om bijvoorbeeld uit de +2oC te blijven in 2050. Die film keken we afgelopen dagen nog eens opnieuw, als ‘entree’, als ’teaser’, zeg maar.
Nu kwam daar net afgelopen week het nieuwste IPCC-Climate-report (report for policymakers) bij, dit najaar 2021 en komend voorjaar 2022 verschijnen de aanvullende rapporten. Die +2oC gaan we makkelijk halen in negatieve zin, +1,5oC is eigenlijk geen realistische optie meer.
Bosbranden vorig jaar Australië, bosbranden nu in Griekenland, Italië, overstromingen in West-Europa vanwege onvoorstelbare hoeveelheden regen ineens, die laatste wel dicht bij huis. En verder weg brandt het Amazone-regenwoud moedwillig af voor sojateelt voor veevoer en voor onze vleesvervangers .., Indonesië brandt z’n eigen oerwouden af voor onze goedkope palmolie in de (mais- en aardappel-) chipjes van Dorritos, Lays, pindakaas en shampoo, veenbranden in Noord-Siberië, +45oC in Alaska en Canada deze zomer. Het lijkt wel een Apocalyptisch beeld uit Jeroen Bosch zijn drieluik, zoals te zien in die film van Di Caprio, Before The Flood, in de 16e eeuw al door Bosch voorgesteld werd …
Ik weet het, ’t is moeilijk dit alles 1:1 te verbinden aan zoiets als klimaatopwarming om keihard te bewijzen, maar wetenschappers zijn er nu echt klaar mee om daar nog vraagtekens bij te zetten. De Flat-Earth-denkers blijven wel, een gegeven, maar er is geen tijd meer om daar veel tijd aan te spenderen. Lekker laten Flat-Earthen. En eigenlijk staan wetenschappers ook machteloos toe te kijken hoe ze al decennia (!) aangeven dat dit alles er aan zit te komen, maar er op het politieke toneel weinig tot niets mee gebeurt. Gesteund door het stemgedrag van ons uiteraard, gewoon lekker verder bezig met globaliseren en genieten, en verder niet rondkijken hoe de wereld versmeert, de oceanen dichtslibben van ons plastic, Ecocide plaatsvindt in naam van ons Consumenten om zo goedkoop mogelijk te kunnen kopen. De opwarming en effecten daarvan komen alleen veel sneller dan de wetenschappers dachten.
En waardoor komt dat dan, die klimaatopwarming? Door ons, ja, wij zijn de veroorzakers. Sinds de industrialisatie eind 19e eeuw dat die op toeren kwam in Europa en Noord-Amerika, maar vooral vanaf de grote ‘Versnelling’. na WOII, van kort na 1945 dus. De impact daarvan, van al die uitstoot van klimaatgassen, door kolenstook, olie-verbruik, bezine, diesel, gasverbruik, de impact is enigszins vertraagd. Dat betekent dat de opwarming van nu veroorzaakt is decennia geleden. En dat wat we sindsdien uitstootten aan broeikasgassen, daarvan de impact nog gaat komen. Zelfs als we nu direct helemaal stoppen met emissies, netto 0% zeg maar, ook dan ijlt het opwarmeffect dus nog jaren en jaren en jaren na …. decennia lang nog. Daarbij moet je bedenken dat er wereldregio’s zijn, die toch echt graag nog wel naar dat welvaartsniveau gaan komen waar we in het Westen nu zitten … Hopelijk dan dat toch zonder de fouten, die wij maakten, maar direct instappend in de 21e eeuw toch wel …
Naast klimaatverandering is er de massale sterfte van wereldwijde biodiversiteit. Niet als natuurverschijnsel maar door …. ja, ons.
Seaspiracy voegt aan Before the Flood toe het enorme geweld op onze zeeën en oceanen, om de visvangst te maximaliseren en de kosten te minimaliseren, terwijl de vissector de grootste vervuiler daarvan is. Niets wordt daarbij, wereldwijd, geschuwd: agressie, geweld, slavernij op de schepen in Zuidoost Azië, bijvangsten die de hoeveelheid van beoogde vis exponentieel overtreffen … en over boord gekieperd worden, waaronder walsvissen, haaien, dolfijnen, zeevogels, en je kunt t allemaal niet bedenken aan (ge)dode zeedieren.
Verder wapens, de oorlog op zee. Oorlog van vissers tegen zeedieren. Oorlog van vissers tegen activisten. Oorlog van vissers tegen andere vissers.
Klimaat opwarming, extinctie van andere organismen
De gigantische industriële visserijvloten wereldwijd gebruiken technieken die elk verstand te boven gaan qua schaal en omvang. Het dichtslibben van de oceanen en wateren met kunststof afval, groot en klein, is vooral aan de visvloot te danken. Buiten alle landsgrenzen, in de internationale wateren, wordt niet gehandhaafd op dumpingen van kilometers lange netten, als die ‘afgeschreven’ zijn door de vissers. Dan hebben we het dus nog niet over de massale dodingen van zeedieren, die verstrikt raken in de kilometers grote netten zelf, al dan niet met de beoogde vissoorten mee. Die bijvangsten worden half levend en dood weer gedumpt in het water.
Dat is niet 1 zielig schildpad verstrikt sinds jaren al in een plastic sixpack-houder, niet alleen een zeepaardje dat een wattenstaafje omklemd houdt tijdens de reis onder water, dat zijn massa’s en massa’s dode en halfdode zeedieren, vissen, van alles. Onvoorstelbare omvangen, die geloosd worden.
Heel Antropocentrisch: hoe vertel je dit je kleinkinderen? Of die jongste generatie in je familie of van vrienden? Kun je hen nog met droge ogen aankijken? Hoe ziet hun leven er straks uit?
En dan heb ik het dus niet over hoe je dit andere organismen ‘vertelt’, hoe hun Eco-extinctie er uitziet, tussen nu en zeg, 30 jaren? Bomen? Oerwouden? Oceanen? Andere Dieren?
En wat nu? Hoe hier als gewoon mens mee om te gaan?
Daar komt filosofie om de hoek, om voorstellen en richtingen aan te reiken, zoals die van de Franse socioloog-filosoof Bruno Latour, die vorig jaar de Spinoza-prijs in NL in ontvangst mocht nemen van de burgemeester van Amsterdam.
Het Parlement van de Dingen, Oog in Oog met Gaia, een paar boeken met essays van hem van onlangs, althans onlangs in NL, sommige van die essays zijn al zo’n 25 jaar oud, een aantal van de laatste jaren …., die we dus nu met ons allen doorgenomen hebben tijdens onze prettige Summerschool. Waar Kunnen We Landen? maakt daarop volgend nog een stap richting hoe hiermee iets concreter om te gaan.
WAT! De Bomen, de Beesten, de Beken!
Maar HOE?
Toch is het niet makkelijk de Hoe-vraag beantwoord te krijgen of zelf in te vullen met z’n allen, tijdens de Summerschool ook niet.
Parlement van de Dingen, Waar kunnen we Landen?
De Wat-vraag wordt door Latour voorgesteld als een Parlement van de Dingen als gremium, parlement, waarin alle ‘actanten’ (organismen en factoren die actief invloed hebben op iets) zijn opgenomen en gerepresenteerd worden. Niet zoals nu alleen de mensen, het antropocentrische instituut Parlement zoals we het kennen. Nee, de Beesten, de Bomen en de Beken (om met Nietzsche te spreken) moeten hierin hun plek hebben om mee te bepalen over te nemen besluiten. Dat is het ‘Wat’.
Maar ‘Hoe’ gaan we dat concreet maken? Daar geeft Latour maar beperkt antwoord op in z’n laatste essays. Dat ligt in wezen bij iedereen die hierin een stap zet.
Heel aardig en mooi ook is bijvoorbeeld het door Latour geïnspireerde initiatief Ambassade van de Noordzee, als het Parlement van de Dingen voor de Noordzee. Zie de website Ambassade van de Noordzee. Daar vind je niet alleen welke zaken ze oppakken, wie er in die Ambassade zitting hebben, maar ook het nodige over Bruno Latour.
Oh, die laatste heeft ook een eigen website met veel essays van hem erop, namelijk http://www.bruno-latour.fr
HOOP, LICHTSPRANKJES, SNEL VEEL IMPACT
Hoe dan ook :-), in de Summerschool zagen we dat werken aan het Parlement van de Dingen alleen niet volstaat, maar wel moet. Daarnaast moet er veel meer en veel veelzijdigers, snellers, actiefs. Via het recht (zoals het traject richting erkenning van Ecocide van Polly Higgins, wat veel tijd kost, maar nodig is. Urgenda natuurlijk, en initiatieven wereldwijd op dat vlak), via geldstromen (Follow the Money, want grote investeerders en wereldspelers in het bedrijfsleven hebben enorme kansen om snel hele grote stappen in de goede richting te maken met snel heel veel effect en impact, let wel: dat zijn geen vreemde, buitenlandse equityfondsen alleen, maar ook gewoon uw en mijn superrijke pensioenfondsen bijvoorbeeld, op wie jij, ik invloed kunnen uitoefenen, qua beleggingsbeleid), via influencers (zoals Di Caprio), via inzet marketing-methoden voor crowd-activating, via naming & shaming van CEO’s van multinationals en van hun merken. En via heel veel eigen, kleinschaligere initiatieven, die er overal al zijn. Brieven schrijven bijvoorbeeld, zie de link warme-groet.org hieronder bijvoorbeeld.
Wat kun je nog meer met veel, heel veel impact? Stoppen met vis en vlees te eten. En ook geen sojaproducten uit Zuid-Amerika. En natuurlijk geen chips, shampoo en cakejes waar palmolie in verwerkt is (lees die labels).
Oh, en uiteraard ook via je stem eens in de vier jaren, heel cruciaal want daar wordt besloten of er wat gebeurt namens jou aan biodiversiteit, klimaat en al die superurgente dingen van wereldschaal, die jou en de jouwen in de toekomst flink gaan raken, zo maar zelf invloed daarop, doodgewoon in het stemhokje bij dat rood in te kleuren stipje. Bij allereerst toch EU-verkiezingen, en ook heel belangrijk landelijke verkiezingen, en vooruit, ook natuurlijk lokaal.
Kortom: er is hoop, want die oplossing en snelle acties en impact ligt mede in onze eigen handen.
Wat een fijn idee 🙂
LINKS
Er waren wat links die gedeeld werden door mede-cursisten op de Summerschool, die ik hier met jullie deel:
www.grootoudersvoorhetklimaat.nl
en last but not least
www.stopecocide.nl van Polly Higgins, over wie VPRO tegenlicht een uitzending maakte, die je hier kunt bekijken.
0